Fógra an lae vótaíochta
Ceaptar an lá vótaíochta le hordú ón Aire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta. Socraítear an tréimhse vótála leis an ordú seo freisin. Ní mór ar a laghad dhá uair déag an chloig laistigh den tréimhse idir 7.00 a.m. agus 10.30 p.m. a cheadú le haghaidh vótála.
Páipéar Ballóide Samplach (PDF)
Cé atá in ann vótáil i dtoghchán na hUachtaránachta agus conas clárú
Tá cead vótála ag gach saoránach d’Éirinn a bhfuil gnáthchónaí air sa Stát, atá 18 mbliana d’aois nó níos sine ar an lá vótaíochta, agus a bhfuil a ainm nó a hainm taifeadta ar chlár na dtoghthóirí.
Nóta Faisnéise d’Iarrthóirí
Ag freastal ar an stáisiún vótaíochta agus fianaise ar chéannacht
De ghnáth, vótálann toghthóirí go pearsanta ag a stáisiún vótaíochta áitiúil. Gheobhaidh gach toghthóir Cárta Faisnéise Vótála. Cuirfidh an cárta seo toghthóirí ar an eolas maidir lena n-uimhir ar chlár na dtoghthóirí, dáta na vótála agus suíomh a stáisiúin vótála.
Féadfar iarraidh ar thoghthóir ag stáisiún vótaíochta fianaise aitheantais a thabhairt ar aird. Ní bheidh cead vótála ag duine nach bhfuil in ann fianaise céannachta a thabhairt ar aird nuair a iarrtar sin, nó nach féidir leis an oifigeach ceannais a shásamh gurb é nó í an duine lena mbaineann an doiciméad. Liostaigh na doiciméid a nglacfar leo mar fhianaise céannachta ar an gcárta vótaíochta a sheolfar chuig toghthóirí roimh an lá vótaíochta agus ar phóstaeir a thaispeánfar ag stáisiúin vótaíochta. Is iad na doiciméid seo ná:
- pas
- ceadúnas tiomána
- cárta aitheantais fostaí ar a bhfuil grianghraf
- cárta aitheantais mic léinn arna eisiúint ag foras oideachais agus grianghraf air
- doiciméad taistil a bhfuil ainm agus grianghraf air
- leabhar Bainc nó Coigiltis nó Comhar Creidmheasa ina mbeidh seoltaí sa toghcheantar nó sa toghcheantar áitiúil (más cuí)
- Cárta Seirbhísí Poiblí
NÓ
Aon cheann díobh seo a leanas in éineacht le doiciméad eile a shuíonn seoladh an tsealbhóra sa toghcheantar nó sa toghcheantar áitiúil (nuair is cuí):
- teastas pósta
- seicleabhar
- teastas breithe
- cárta creidmheasa nó cárta dochair
Postvótáil
Tá daoine áirithe i dteideal iarraidh ar vóta poist:
- comhaltaí den Gharda Síochána;
- comhaltaí lánaimseartha d’Óglaigh na hÉireann;
- taidhleoirí Éireannacha atá ar seirbhís thar lear agus a gcéilí nó a bpáirtnéirí sibhialta;
- daoine a bhfuil cónaí orthu sa bhaile ach nach bhfuil in ann dul chuig stáisiún vótála chun vóta a chaitheamh de dheasca breoiteachta nó míchumais;
- daoine ar dócha go gcoiscfidh a ngairmeacha iad ó vótáil ag a n-ionad vótaíochta áitiúil lá toghcháin, lena n-áirítear mic léinn lánaimseartha atá cláraithe sa bhaile agus atá ina gcónaí in áit eile agus iad ag freastal ar fhoras oideachais sa Stát. Faoin socrú sin, cuirtear páipéar ballóide chuig baile an toghthóra. Caithfidh seisean/sise socrú a dhéanamh go ndéanfaidh Garda a d(h)earbhú aitheantais a fhianú sula marcálfaidh sé/sí an páipéar ballóide agus sula gcuirfear ar ais é leis an bpost chuig an gceann comhairimh;
- toghthóirí nach bhfuil in ann vótáil ag a stáisiún vótála mar gheall ar imthosca a gcoinneála sa phríosún, de bhun ordú na cúirte;
- baill áirithe d’fhoireann an toghcháin atá fostaithe ag stáisiún vótála lasmuigh den toghcheantar ina bhfuil cónaí orthu; agus
- i gcás go bhfuil duine buartha faoina s(h)ábháilteacht nó faoi shábháilteacht duine dá t(h)eaghlach dá bhfoilseofaí a (h)ainm agus a s(h)eoladh baile, féadfaidh an duine sin iarratas a dhéanamh le bheith mar thoghthóir anaithnid. Ní féidir leis na toghthóirí sin ach vóta a chaitheamh tríd an bpost.
Má bhaineann aon cheann de na catagóirí sin leat agus más mian leat iarratas a dhéanamh ar vóta poist sa toghchán uachtaránachta, déan teagmháil le d’údarás clárúcháin (is é sin, d’údarás áitiúil).
Mar gheall ar shocruithe nua a tugadh isteach tríd an Acht um Athchóiriú Toghcháin 2022, ní gá do liachleachtóir deimhniúcháin postvótálaí a bhfuil breoiteacht nó míchumas níos fadtéarmaí nó leanúnach air nó uirthi sonraí a sholáthar a thuilleadh faoi chineál breoiteachta nó míchumais an toghthóra. Is féidir leo fad measta na breoiteachta nó an mhíchumais a léiriú. Tabharfaidh an t-údarás clárúcháin (is é sin an t-údarás áitiúil) aird air sin agus socrú postvótála á chur ar fáil aige. Ciallaíonn sé sin nach mbeidh gá le hathnuachan bhliantúil ar dheimhniú leighis i gcás na bpostvótálaithe sin a bhfuil breoiteacht nó míchumas fadtéarmach nó leanúnach orthu.
Vótáil speisialta
Má tá cónaí ort in ospidéal, i dteach altranais, in áis mheabhairshláinte nó in institiúid dá leithéid agus mura bhfuil tú ábalta dul chuig do stáisiún vótála, féadfaidh tú iarratas a dhéanamh le bheith ar liosta na vótálaithe speisialta. Cuireann sé sin ar do chumas vótáil san áit ina bhfuil cónaí ort. Seolfaidh Oifigeach Ceannais Speisialta páipéar ballóide chugat.
Tacaíochtaí do vótálaithe
Ceanglaítear ar gach Ceann Comhairimh Áitiúil liosta a fhoilsiú de na stáisiúin vótála go léir nach bhfuil inrochtana d’úsáideoirí cathaoireacha rothaí. Má tá tú faoi mhíchumas fisiciúil agus má tá deacracht agat rochtain a fháil ar do stáisiún vótála áitiúil is féidir leat iarraidh do vóta a aistriú chuig stáisiún vótála níos inrochtana i do thoghcheantar. Ní mór teagmháil a dhéanamh le do Cheann Comhairimh Áitiúil le hiarratas den sórt sin tráth nach déanaí ná seacht lá roimh lá na vótála.
Ag an stáisiún vótála ar lá na vótála, d’fhéadfadh an tOifigeach Ceannais nó compánach cúnamh a thabhairt do thoghthóir faoi mhíchumas coirp, lagú amhairc, nó deacracht léitheoireachta nó scríbhneoireachta.
Roghanna do vótálaithe lagamhairc
Chomh maith leis na roghanna traidisiúnta chun cabhair a lorg ón Oifigeach Ceannais nó ó chompánach chun an páipéar ballóide a mharcáil, tá an rogha ag vótálaithe a bhfuil lagú radhairc orthu ag an reifreann Teimpléad Páipéir Ballóide (BPT) a úsáid chun a bpáipéar ballóide a mharcáil gan chúnamh, más mian leo é sin a dhéanamh. Beidh BPTanna ar fáil ag gach stáisiún vótaíochta.
Más mian le vótálaí a bhfuil lagú amhairc aige teimpléad páipéir bhallóide a úsáid, ní mór dó a rá leis an Oifigeach Ceannais gur mian leo an teimpléad páipéir bhallóide a úsáid. Tabharfar páipéar ballóide dóibh ansin agus an teimpléad páipéir bhallóide ceangailte leis. Tabharfar cibé cúnamh praiticiúil dóibh a theastaíonn uathu chun vótáil go rúnda.
Is féidir an BPT a úsáid i dteannta le huimhir shaorghlao, a liostóidh gach iarrathóir atá ag seasamh sa toghchán san ord ina bhfuil said le feiceáil ar an bpáipéar ballóide. Nuair a bheidh an páipéar ballóide marcáilte, is féidir leis an vótálaí é a bhaint den teimpléad, é a fhilleadh agus é a chur sa bhosca ballóide mar is iondúil.
Beidh uimhir Shaorghlao an BPT ar fáil ar leathanach gréasáin an tsuímh gréasáin seo agus lá na vótála ag teannadh linn.
Liosta de Chinn Chomhairimh Áitiúla
Tá na Cinn Chomhairimh Áitiúla freagrach as maoirseacht a dhéanamh ar thógáil na vótaíochta ina dtoghcheantair faoi seach. Féach ar liosta de na Cinn Chomhairimh Áitiúla thíos.
| Toghcheantar | Ceann Comhairimh | Seoladh |
|---|---|---|
| Ceatharlach-Cill Chainnigh | Deirdre Burke | Office of the Returning Officer, The Courthouse, Belvedere Road, Townparks, Wexford, Y35 Y867. |
| An Cabhán-Muineachán | Joe Smith | Circuit Court Office, Courthouse, Cavan. |
| An Clár | Rita Considine | The Courthouse, Ennis, Clare. |
| Corcaigh Thoir | Sinead McNamara | 3rd Floor, 6 Lapps Quay, Cork. |
| Corcaigh Thuaidh-Lár | Sinead McNamara | 3rd Floor, 6 Lapps Quay, Cork. |
| Corcaigh Thiar Thuaidh | Sinead McNamara | 3rd Floor, 6 Lapps Quay, Cork. |
| Corcaigh Theas-Lár | Sinead McNamara | 3rd Floor, 6 Lapps Quay, Cork. |
| Corcaigh Thiar Theas | Sinead McNamara | 3rd Floor, 6 Lapps Quay, Cork. |
| Dún na nGall | James Canny | Circuit Court Office, Courthouse, Letterkenny, Donegal. |
| Cuan Bhaile Átha Cliath Thuaidh | Joseph Burke | 54 Fitzwilliam Square, Dublin 2. |
| Cuan Bhaile Átha Cliath Theas | Joseph Burke | 54 Fitzwilliam Square, Dublin 2. |
| Baile Átha Cliath Láir | Joseph Burke | 54 Fitzwilliam Square, Dublin 2. |
| Baile Átha Cliath-Fine Gall Thoir | Fergus Gallagher | Unit 17, Tolka Valley Business Park, Ballyboggan Road, Finglas, Dublin 11. |
| Baile Átha Cliath-Fine Gall Thiar | Fergus Gallagher | Unit 17, Tolka Valley Business Park, Ballyboggan Road, Finglas, Dublin 11. |
| Baile Átha Cliath Thiar-Meán | Fergus Gallagher | Unit 17, Tolka Valley Business Park, Ballyboggan Road, Finglas, Dublin 11. |
| Baile Átha Cliath Thiar Thuaidh | Joseph Burke | 54 Fitzwilliam Square, Dublin 2. |
| Baile Átha Cliath-Ráth an Dúin | Fergus Gallagher | Unit 17, Tolka Valley Business Park, Ballyboggan Road, Finglas, Dublin 11. |
| Baile Átha Cliath Theas-Lár | Joseph Burke | 54 Fitzwilliam Square, Dublin 2. |
| Baile Átha Cliath Thiar Theas | Fergus Gallagher | Unit 17, Tolka Valley Business Park, Ballyboggan Road, Finglas, Dublin 11. |
| Baile Átha Cliath Thiar | Fergus Gallagher | Unit 17, Tolka Valley Business Park, Ballyboggan Road, Finglas, Dublin 11. |
| Dún Laoghaire | Fergus Gallagher | Unit 17, Tolka Valley Business Park, Ballyboggan Road, Finglas, Dublin 11. |
| Gaillimh Thoir | Marian Chambers Higgins | Circuit Court Office, Courthouse, Galway. |
| Gaillimh Thiar | Marian Chambers Higgins | Circuit Court Office, Courthouse, Galway. |
| Ciarraí | Padraig Burke | Circuit Court Office, The Courts Service, Floor 2, Centre Point, John Joe Sheehy Road, Tralee, Kerry. |
| Cill Dara Thuaidh | Mark Stafford | Circuit Court Office, Courthouse, Naas, Kildare. |
| Cill Dara Theas | Mark Stafford | Circuit Court Office, Courthouse, Naas, Kildare. |
| Laois | Rory Hanniffy | Courthouse, Portlaoise, County Laois. |
| Cathair Luimnigh | Rita Considine | The Courthouse, Ennis, Clare. |
| Contae Luimnigh | Rita Considine | The Courthouse, Ennis, Clare. |
| An Longfort-An Iarmhí | Brídín Concannon | Election Office, The Courthouse, Mount Street, Mullingar, County Westmeath. |
| Lú | Aoife Farrelly | Court House, Market Square, Dundalk, Louth. |
| Maigh Eo | Ann Marie Courell | Courthouse, Castlebar, Mayo. |
| An Mhí Thoir | Brídín Concannon | The Courthouse, Trim, Meath. |
| An Mhí Thiar | Brídín Concannon | The Courthouse, Trim, Meath. |
| Uíbh Fhailí | Rory Hanniffy | Courthouse, Portlaoise, County Laois. |
| Ros Comáin-Gaillimh | Ann Marie Courell | Courts Service Office, Government Buildings, Golf Links Road, Roscommon. |
| Sligeach-Liatroim | Joe Smith | Circuit Court Office, Courthouse, Cavan. |
| Tiobraid Árann Thuaidh | James Seymour | Courthouse, Clonmel, Tipperary. |
| Tiobraid Árann Theas | James Seymour | Courthouse, Clonmel, Tipperary. |
| Port Láirge | Michelle O’Connell | The Courthouse, Catherine Street, Waterford. |
| Loch Garman | Deirdre Burke | Office of the Returning Officer, The Courthouse, Belvedere Road, Townparks, Wexford, Y35 Y867. |
| Cill Mhantáin | Mary Delahanty | Unit 45,Southern Cross Business Park, Boghall Road, Bray, Wicklow. |
| Cill Mhantáin-Loch Garman | Mary Delahanty | Unit 45,Southern Cross Business Park, Boghall Road,Bray, Wicklow. |
Toradh an toghcháin
Nuair a bheidh comhaireamh thoghchán na hUachtaránachta críochnaithe, fógróidh Ceann Comhairimh Toghcháin an Uachtaráin torthaí an toghcháin. Beidh na torthaí ar fáil ar an suíomh gréasáin seo i rith lá an chomhairimh.
Toghcheantair
De réir Alt 12 (1) d’Acht Toghcháin an Uachtaráin 1993 agus chun críche na vótaíochta a thógáil i dtoghchán na hUachtaránachta, reáchtálfar an vótaíocht ar bhonn na nDáilcheantar.
- Ceatharlach-Cill Chainnigh
- An Cabhán-Muineachán
- An Clár
- Corcaigh Thoir
- Corcaigh Thuaidh-Lár
- Corcaigh Thiar Thuaidh
- Corcaigh Theas-Lár
- Corcaigh Thiar Theas
- Dún na nGall
- Cuan Bhaile Átha Cliath Thuaidh
- Cuan Bhaile Átha Cliath Theas
- Baile Átha Cliath Láir
- Baile Átha Cliath-Fine Gall Thoir
- Baile Átha Cliath-Fine Gall Thiar
- Baile Átha Cliath Thiar-Meán
- Baile Átha Cliath Thiar Thuaidh
- Baile Átha Cliath-Ráth an Dúin
- Baile Átha Cliath Theas-Lár
- Baile Átha Cliath Thiar Theas
- Baile Átha Cliath Thiar
- Dún Laoghaire
- Gaillimh Thoir
- Gaillimh Thiar
- Ciarraí
- Cill Dara Thuaidh
- Cill Dara Theas
- Laois
- Cathair Luimnigh
- Contae Luimnigh
- An Longfort-An Iarmhí
- Lú
- Maigh Eo
- An Mhí Thoir
- An Mhí Thiar
- Uíbh Fhailí
- Ros Comáin-Gaillimh
- Sligeach-Liatroim
- Tiobraid Árann Thuaidh
- Tiobraid Árann Theas
- Port Láirge
- Loch Garman
- Cill Mhantáin
- Cill Mhantáin-Loch Garman
Vótáil Oileáin
Tá athrú tagtha ar an tréimhse le haghaidh vótáil ar oileáin tar éis achtú an Achta um Athchóiriú Toghcháin 2022. Leasaíodh le hAlt 201 den Acht um Athchóiriú Toghcháin Alt 7 d’Acht Toghchán an Uachtaráin 1993. Ceadaítear vótáil ar an lá céanna do na hoileáin san Alt. Ciallaíonn sé sin go vótálann daoine ar oileáin na hÉireann ar an lá céanna a vótálann an chuid eile d’Éirinn.
Foráiltear le hAlt 7 d’Acht Toghchán an Uachtaráin 1993, arna leasú le hAlt 201(b) den Acht um Athchóiriú Toghcháin 2022, freisin do ghiorrú na tréimhse vótaíochta ar oileán má thugann Ceann Comhairimh Áitiúil an oileáin comhairle den sórt sin. Beidh amanna vótaíochta do na hoileáin ar fáil ar an suíomh gréasáin seo roimh thoghchán na huachtaránachta.
Le haghaidh tuilleadh eolais, léigh Acht Toghchán an Uachtaráin 1993 agus an tAcht um Athchóiriú Toghcháin 2022
Toirmeasc ar Ghníomhaíocht Pholaitiúil ag Stáisiúin Vótaíochta
Toirmisctear gach gníomhaíocht pholaitiúil i gcóngar na stáisiún vótála le linn na vótaíochta agus ar feadh leathuair an chloig roimhe sin agus ina dhiaidh. Bainfidh sé sin le síománaíocht, teacht le chéile, canbhasáil in aon fhoirm, taispeáint nó dáileadh póstaer, fógraí, cártaí nó aon doiciméad eile a bhaineann leis an toghchán. Tá feidhm aige sin freisin le húsáid callairí nó aon chóras fógartha poiblí. Beidh feidhm ag an toirmeasc maidir leis na tailte ina bhfuil an stáisiún vótála suite agus laistigh de 50 méadar ó na tailte.
Reachtaíocht toghcháin na huachtaránachta
Is é Acht Toghchán an Uachtaráin 1993, arna leasú, an reachtaíocht phríomha a bhaineann le toghcháin uachtaránachta.
Léigh Acht Toghchán an Uachtaráin 1993.
Foráladh leis an Acht um Athchóiriú Toghcháin 2022 do roinnt athruithe bunúsacha ar ár bpróisis toghcháin. Ina measc sin bhí bunú an Choimisiúin Toghcháin (coimisiún toghcháin reachtúil agus neamhspleách), nuachóiriú an phróisis clárúcháin toghcháin agus rialáil na fógraíochta polaitiúla ar líne.
Oifig an Uachtaráin
Is é Uachtarán na hÉireann Ceann Stáit na hÉireann. Bunaíodh Oifig an Uachtaráin leis an mBunreacht. Léigh tuilleadh faoi ról Bunreachtúil an Uachtaráin.
Leabhrán eolais “An tSlí a dToghtar an tUachtarán”
Tá leabhrán eolais “An tSlí a dToghtar an tUachtarán” ar fáil. Soláthraítear sa leabhrán sin faisnéis ar cad atá i gceist le toghchán na huachtaránachta agus ar na próisis a bhaineann le cinneadh a dhéanamh ar an toradh deiridh. Léigh an leabhrán eolais.